In de luchtvaartbranche geldt dat wat niet verboden is, mag. En als iets mag (en trouwens ook als het niet mag), dan doe je het, ook al hebben er onvoorstelbare hoeveelheden anderen last van. Dan heb ik het over last van stank, herrie, risico, klimaataantasting. Dan heb ik het over (wide body-) toestellen die zelfs op 300 meter dwars over het historische centrum van Amsterdam opstijgen of landen. Het kan allemaal in de luchtvaartwereld.

De sector ontkent altijd eerst, zegt vervolgens dat het niet anders kan en als ook dat onzin blijkt, is het noodzakelijk voor ‘de economie’ – waarmee natuurlijk bedoeld wordt de portemonnaie van degenen die met zulke wanpraktijken hun geld verdienen.

Deze situatie zegt iets over de mentaliteit in de luchtvaartsector. Dat is de mentaliteit van de straat, het recht van de sterkste en van het grote geld. Een mentaliteit waarbij iedereen opzij moet voor het eigenbelang van een kleine groep personen die zonder schroom en zonder enige vorm van geweten hun kapitaal bij elkaar harken. Alles is daarbij toegestaan: manipulatie van gegevens, achterhouden van feiten, liegen en verder gewoon je gang gaan.

Onethisch gedrag, kortom.

Een tochtje door een Boeing 747 op 300 meter over het centrum van Amsterdam is daarin geen misdadige verstoring van het leven en de economie van degenen die eronder wonen en werken. Het is simpelweg een handige aan- of uitvliegroute of een leuk uitzicht voor de passagiers, een luchtverkeersleider heeft even geen zin om het handiger te regelen, een luchtvaartmaatschappij kan een paar euro besparen op kerosine. Er zijn toch geen regels die het verbieden.

Waar de samenleving in toenemende mate vindt dat iedereen zich aan allerlei ongeschreven fatsoensregels moeten houden – en waar de luchtvaartsector vindt dat passagiers zich fatsoenlijk moeten gedragen – heeft de luchtvaartsector zelf lak aan alles wat te maken heeft met regels, wetten, omgangsvormen – althans, zolang die het verdienen van meer geld in de weg staan.

De mentaliteit van de luchtvaartsector is vergelijkbaar met die van de industriële baronnen uit de negentiende eeuw, toen het grootkapitaal zich alles kon veroorloven en daarin gesteund werd door de overheid. Net als twee eeuwen geleden wordt dat allemaal achter de schermen geregeld in schimmige achterkamertjesoverleggen, onderonsjes tussen de sectorbazen, de minister en de ambtelijke top, omgeven door een waas van geheimzinnigheid alsof het een militaire operatie betreft: de luchtvaartsector tegen de samenleving, zeg maar. Als een jumbo op 300 meter hoogte over het stadscentrum dendert, moet de samenleving gewoon geloven dat de luchtvaartsector daar zo zijn belangrijke redenen voor heeft, daarin moreel gesteund door de directie Luchtvaart van de Rijksoverheid.

Luchtvaart mag dan staan voor snel, flitsend en modern. Maar dat geldt eigenlijk alleen voor de techniek om de toestellen in de lucht te houden – voor het overige staat de sector met beide benen diep in de historisch beladen modder van de 19de eeuw – de eeuw van de rechtsongelijkheid, de uitbuiting, de klassenverschillen en de daarbij horende mentaliteit.

En die mentaliteit hoort eigenlijk niet meer thuis in onze samenleving – of juist wel?

Arnan Oberski
www.vliegoverlast.nl