Als dat geen verrassing was, weet ik het niet meer. EasyJet krijgt een vaste basis op Schiphol. De low cost maatschappij nestelt zich om te beginnen met drie toestellen vast op Schiphol, naast KLM en Transavia als vaste huismaatschappij op onze nationale luchthaven. Wie volgt? Wie had dat verwacht?
Tot dusver verdedigde Jos Nijhuis met raadselachtig verkregen steun van zelfs premier Mark Rutte de verspilling van een paar honderd miljoen belastinggeld voor de aanleg van Lelystad Airport als overloop van Schiphol. Zijn belangrijkste argument: prijsvechters die daar zullen - lees moeten - gaan vliegen, omdat Schiphol, tegen alle beweringen van de luchtvaartsector in, snel te vol zal raken.
Als donderslag bij heldere hemel en omgeslagen als een blad aan een boom haalt de Schrik van Schiphol EasyJet binnen als vaste bewoner van Schiphol. Zonder enige verdere uitleg. Op de persconferentie, die door een peperduur pr-bureau van EasyJet - low budget maatschappijen op Schiphol kunnen zich dat permitteren - slechts enkele dagen tevoren werd aangekondigd, weigerde Jos Nijhuis alle vragen te beantwoorden, tot ergernis van de vele journalisten.
Uiteindelijk wilden de verbaasde vertegenwoordigers wel eens weten of dit geen oorlogsverklaring aan de KLM was... een journaliste van het Financieele Dagblad wilde weten wat EasyJet zou toevoegen aan het netwerk van Schiphol, in het bijzonder dat van KLM en Transavia, dat al enige tijd met de pootjes omhoog lijkt te liggen, geplaagd door structurele verliezen. Eerst werd een antwoord aan het einde van de persconferentie beloofd. Maar toen die voorbij was, sloeg de Schiphol-topman letterlijk en figuurlijk op de vlucht. Als een dief in de nacht verdween hij achter de coulissen. Om vervolgens ook later niet meer beschikbaar te zijn.
De Schiphol-baas ontpopt zich zo langzamerhand als een nationaal raadsel. Een mystery man. Of als eigenzinnige gokker en straatvechter? De tijd moet het leren. Of wordt dit gedrag het Waterloo van de voormalige accountant? Eén ding staat vast: hij speelt met vuur.
De mainportfunctie van Schiphol, belangrijke motor van onze nationale economie, heeft hij op het spel gezet, zonder overleg en al helemaal zonder constructieve samenwerking met zijn andere spelers, zoals misschien wel de allerbelangrijkste, de KLM. Het pact, dat de heerser over Schiphol deze week sloot met prijsvechter EasyJet, is een duidelijke schoffering van zijn belangrijkste partners op Schiphol. Maar beschouwt hij die trouwste bondgenoten van Schiphol nog wel als partners?
Niet alleen voor KLM, grondlegger van het kostbare en zorgvuldig opgebouwde netwerk, was dit een klap in het gezicht. Ook andere maatschappijen, die Schiphol als onderdeel van hun Europese netwerken, aandoen - zoals Lufthansa, British Airways en Iberia en Alitalia,
De fragiele relatie tussen Schiphol en KLM heeft een dreun gekregen door de vestiging van een basis van EasyJet op de nationale luchthaven. De reactie van KLM president-directeur Camiel Eurlings was veelzeggend. Een citaat uit de krant: "Ik vraag mij af wat de strategie is van Schiphol", zo zegt hij in reactie op de presentatie van EasyJet. "Het beeld van de afgelopen maanden is zeer wisselend. Eerst moesten alle prijsvechters sneller dan zij willen naar Lelystad en nu staat Schiphol te juichen bij de komst van EasyJet. Ik wil weten wat voor visie daar achter zit."
En de topman van de KLM heeft gelijk. De Schiphol-bewaarder legt tot nu toe niks uit. Niet wat hij doet, niet wat hij wil, niet wat zijn visie met argumenten op de toekomst is....Jos Nijhuis verschijnt ook nergens. Op de vele congressen die ik nog steeds wereldwijd bezoek schittert hij door afwezigheid. Toch schijnt hij een record van meer dan 60 dienstreizen in één jaar op zijn naam te hebben. De andere luchtvaarttoppers die ik wereldwijd ontmoet snappener geen jota van. Wie is die man, Jos Nijhuis?
En wat is zijn woord waard? Nog pas vorig jaar werd de 'oorlog' tussen KLM en Schiphol vlot getrokken met een akkoord onder leiding van oud-minister Hans Alders, nu compaan in crime als het om het verslinden van de miljoenen voor Lelystad Airport gaat. In een zogenaamd shared vision werd afgesproken dat KLM en Schiphol samen op zouden trekken teneinde het internationale netwerk en de positie van Schiphol te versterken. Een "papieren tijger".
Waar is nu deze Hans Alders om partijen tot de orde te roepen? Of volgt hij met dezelfde gebrekkige kennis van zaken dezelfde koers, aangestuurd door een geheimzinnige personal coach, ene Theo Vermeegen, in Amsterdam?
De vraag is: wie grijpt wanneer in? Neem nog maar even het niet geringe aspect van de werkgelegenheid. Toen EasyJet ooit aan het Schiphol-firmament verscheen werden daarbij 2000 arbeidsplaatsen beloofd. Loze belofte. Nu de prijsvechter verder in het Schiphol-hol kruipt werden er aanvankelijk 400 beloofd, later in de week bijgesteld naar 150. Maar wat stellen die voor als KLM en/of Transavia datzelfde aantal vanwege het bubbelen van routes moet inleveren? En dat is niet denkbeeldig.
Misschien toch maar alarm slaan bij minister Lodewijk Asscher (Sociale Zaken) en minister Henk Kamp (Economische Zaken). Wie neemt het initiatief? Misschien eindelijk eens een vette kluif voor de BARIN, de organisatie van netwerkmaatschappijen op Schiphol. Een stap naar de rechter lijkt zelfs een haalbaar initiatief. Uiteindelijk mag het toch niet zo zijn dat één man tegen de rest van de luchtvaartsector het gaat winnen met alle desastreuze gevolgen van dien?
Guillaume Burghouwt van SEO Economisch Onderzoek waarschuwde al direct: "Op de korte termijn leidt een basis tot meer concurrentie en daarmee tot lagere prijzen. Op lange termijn kunnen de effecten anders zijn. Het netwerk van Schiphol kan door de komst van EasyJet onder druk komen te staan als andere partijen, bijvoorbeeld als de home-carrier - die ook transferpassagiers vervoert die overstappen op intercontinentale verbindingen - lijnen moet gaan stoppen vanwege achterblijvende resultaten. Het afkalven van een netwerk is op enig moment een kettingreactie, zeker in de extreem marginale business als die van luchtvaartmaatschappijen. Want een ding is zeker. Nijhuis laat het kaas niet van zijn brood eten en verhoogt zonder met zijn ogen te knipperen de tarieven om daarmee verdere afkalving van het netwerk in gang te zetten. Dit netwerk is economisch van zeer groot belang voor Nederland en wordt uitgehold als de home-carrier teveel extra concurrentie heeft."
Arnold Burlage
[email protected]
