Toen Sven Kramer na de Olympische Spelen zich in Vancouver aan boord van het vliegtuig begaf voor de terugkeer naar Nederland kwamen er twee lotgenoten bij elkaar. De maatschappij met die blauwe vogels en hij deelden een ervaring. Ze hadden zich beiden recentelijk op de verkeerde baan begeven. Sven op een binnen- en de KLM op een taxibaan terwijl het overduidelijk anders de bedoeling was.
In beide gevallen vraag je je meteen af hoe het in godsnaam gebeuren kan hoe zulke doorwrochte professionals, die de hele dag niets anders doen dan intensief bezig zijn met hun vak, zo met open ogen de simpele fout ingaan.
Bij Sven bleek al snel hoe het in elkaar zat. De, al net zo professionele, coach had hem op het verkeerde been gezet. Murphy lag weer eens op de loer; Sven kwam net wat ruimer dan anders uit de binnenbocht terwijl de coach met stift en bord in de weer was (wat ie normaal niet deed), en bij het opkijken nadat hij klaar was met schrijven zag hij Sven op een plek die gebruikelijk was als deze van buiten naar binnen ging. Nog even checken waar de tegenstander van Sven uithing, en met een vleugje optisch bedrog de verkeerde conclusie getrokken, en voila, daar kwam de onvermijdelijke split second beslissing uit het bedrieglijke voortraject die het goud deed verdampen en de atmosfeer verstollen.
Waar mensen werken worden fouten gemaakt, zelfs bij de beste; betere dan bij de Olympische Spelen zul je ze tenslotte niet vinden, daar is het evenement voor bedoeld. Veroordelen heeft dan ook geen zin; het moment heeft de betrokkenen al pijnlijk genoeg gestraft met gevoelens die nog jaren moeten worden gedragen. Misschien kan er wel van geleerd worden.
Wat er bij de vliegers die van de taxibaan zijn opgestegen is misgegaan in het voortraject weet ik niet. Terwijl ook mijn reactie daar in eerste instantie er een is van ‘hoe is het in godsnaam mogelijk’ weet ik even later dat de oorzaak niet zo voor de hand kan liggen als het lijkt. Geen enkele vlieger besluit maar even van een taxibaan op te stijgen, ook hier moet weer sprake van een bedrieglijk voortraject zijn geweest.
Wel is het belangrijk uit te vinden hoe het er van heeft kunnen komen. Om er van te leren. Om weer eens iets van die miljoenen Murphy-mogelijkheden te doorgronden. Daarom is een leercultuur in de luchtvaart, net zo goed als in zovele andere sectoren, veel belangrijker dan een strafcultuur, tenzij er bewijs is van bewuste grove nalatigheid. Maar ik kan me niet voorstellen dat daar sprake van is. Zeker niet in een vak waar de prijs die je kan betalen je eigen leven is, om nog maar niet te spreken van al de levens van degenen die zich bij je aan boord bevinden.
Ook hier zijn de vliegers al gestraft door het gebeuren zelf. Je hele professionele leven staat in het teken van veiligheid, in het vermijden van risico’s en valkuilen, en dan toch, plotseling, heeft het je te pakken. Ik kan u verzekeren dat dat gevoel van falen geen kleinigheid is om met je mee te dragen; het zal voor altijd een zeer pijnlijke plek in je professionele ziel blijven.
Zo’n zaak naar de rechtszaal dragen heeft geen zin, werkt averechts (nogmaals, tenzij bewust grove nalatigheid in het spel zou zijn). Daar waar een vlieger in een leerproces meer dan graag zal meewerken en bijdragen om de toekomst veiliger te maken, zal hij in de verdediging gaan in de rechtbank, waar hem mogelijk een straf boven het hoofd hangt. Daar spelen andere menselijke belangen.
Ook ik moet wachten op de details, daar zal wel weer een poos over heen gaan. Ook ik ben natuurlijk heel benieuwd hoe het zover heeft kunnen komen, en zal er van kunnen leren. Op dit moment een veroordelende conclusie trekken; dat is op z’n Vancouvers te kort door de bocht.
Paul Melkert
Verkeersvlieger
