HILVERSUM - De Nederlandse hotellerie heeft zwaar te lijden onder de economische crisis. Uit het HOSTA 2009 rapport van adviesbureau Horwath HTL blijkt dat zowel de bezettingsgraden als de gemiddelde kamerprijzen van de hotels zijn gedaald. Verwacht wordt dat de resultaten in 2009 nog lager zullen uitkomen dan in 2008.


Het onderzoek is door Horwath HTL uitgevoerd onder 288 drie-, vier- en vijfsterren hotels in Nederland. Uit het onderzoek blijkt dat de gemiddelde bezettingsgraad is gedaald van 72,5 procent in 2007 tot 68,1 procent in 2008, een daling van 4,4 procentpunten. Door de sterke daling van de bezettingsgraad is een einde gekomen aan de herstelperiode voor de Nederlandse hotellerie. Het is de sterkste daling sinds 2003; de bezettingsgraad ligt nu onder het niveau van 2005.

De gemiddelde kamerprijs daalde met 4,5 procent, van 110 naar 105 euro. Het is voor het eerst sinds 2004 dat de gemiddelde kamerprijzen in de Nederlandse hotels zijn gedaald.

Door de daling van zowel bezettingsgraad als gemiddelde kamerprijs is ook de RevPAR, de opbrengst per beschikbare kamer, sterk gedaald. De RevPAR daalde van 80 naar 72 euro, een daling van 10 procent en de sterkste daling sinds het crisisjaar 2003.

Vijfsterren hotels hardst geraakt
De bezettingsgraad daalde het hardst in de vijfsterren hotels. De bezetting van de luxe hotels daalde van 74,8 procent in 2007 tot 68,0 procent in 2008. In tegenstelling tot de vier- en driesterren hotels, die in 2008 voor het eerst met een daling in de bezetting te maken kregen, is de crisis voor de vijfsterren hotels al in 2007 begonnen. In 2006 lag de bezettingsgraad van de vijfsterren hotels nog op 77,1 procent. In 2 jaar tijd is de bezettingsgraad met 9 procentpunten gedaald. Hoewel de gemiddelde kamerprijs in de vijfsterren hotels nog iets is gestegen, van 178 tot 180 euro, is de RevPAR gedaald van 133 euro in 2007 tot 122 euro in 2008.

De oorzaak voor de sterke daling van de vijfsterren markt hangt samen met de economische crisis. Sinds de kredietcrisis en de staatshulp die zowel in de VS als in Nederland is verleend aan met name bankbedrijven, wordt zeer kritisch gekeken naar de uitgaven van bedrijven. De berichten over feestelijke uitjes van bedrijven als Fortis en AIG in luxe vijfsterren hotels hebben hieraan bijgedragen. Luxe hotels hebben hierdoor een imago-probleem, zeker voor het bedrijfsleven. Veel bedrijven staan verblijven in vijfsterren hotels niet meer toe. Als gevolg hiervan hebben onder meer het Sheraton Amsterdam Airport en NH Amsterdam Centre besloten de vijfde ster te laten vervallen en voortaan als viersterren hotel verder te gaan.

Kamerprijzen in Amsterdam hard onderuit
De Amsterdamse hotelmarkt is sterk afhankelijk van de internationale bedrijven en daarmee extra gevoelig voor de economische crisis. De bezettingsgraad in Amsterdam daalde in 2008 van 81,4 tot 74,9 procent, terwijl de gemiddelde kamerprijs daalde van 140 naar 125 euro. De RevPAR daalde hierdoor van 114 naar 94 euro. Dit is een daling van ruim 17,5 procent. De laatste keer dat de RevPAR in Amsterdam zo sterk daalde was tijdens de recessie van 1993, ruim 15 jaar geleden.

Buiten de regio Amsterdam is de bezettingsgraad eveneens gedaald, van 67,3 naar 64,0 procent. De gemiddelde kamerprijzen zijn hier nog wel iets gestegen, van 90 naar 91 euro, waardoor de RevPAR slechts met 3,3 procent is gedaald, van 60 naar 58 euro.

Winst daling
Door de daling van de bezettingsgraad en kamerprijzen is ook de winstgevendheid van de hotels gedaald. Het bedrijfsresultaat van de drie-, vier- en vijfsterren hotels lag in 2008 op 34,9 procent van de totale omzet. In 2007 was dit nog 35,9 procent. Met name de loonkosten zijn, in verhouding tot de omzet, gestegen. De loonkosten, de grootste kostenpost voor de hotellerie, zijn toegenomen van 29 procent van de omzet tot 32 procent van de omzet. De stijging van de loonkosten geldt zowel voor de kamerafdelingen als voor de Food & Beverage afdelingen van de hotels. Het aantal werknemers was in 2008 met 0,43 FTE per kamer hoger dan in 2007, toen het op 0,40 FTE per kamer lag. Mogelijk is dit nog een nawerking van herstel in 2007, toen de bezettingsgraden stegen en meer personeel werd aangenomen.

Hoteliers geven aan strenge maatregelen te treffen om de gevolgen van de economische crisis tegen te gaan. Er wordt meer ingezet op sales en marketing, en veel hotels geven aan de prijzen te hebben verlaagd. Ook aan de kostenkant zijn maatregelen getroffen, ook voor wat betreft het personeel. Openstaande vacatures worden voorlopig niet vervuld, en jaarcontracten worden opgezegd.

Prognoses
De hoteliers hebben goede hoop op een herstel van de economie: 79 procent van de ondervraagden geeft aan te verwachten dat het economisch herstel in 2010 zijn intrede zal doen. Omdat de hotelmarkt sterk volgend is aan de economie, verwacht 61procent dat ook hier in 2010 het begin van het herstel zal zijn te zien. Circa 25 procent van de hoteliers verwacht echter dat het herstel voor de hotels pas in 2011 zal inzetten.

De ervaring leert dat de daling van de hotelmarkt sneller gaat dan vervolgens het herstel. Vooral wanneer de kamerprijs sterk is gedaald, vaak als gevolg van prijsdumpen, duurt het enige jaren voordat deze weer enigszins terug op niveau is. Slechts 10 procent van de hoteliers verwacht daarom dat de hotelmarkt in 2010 ook al weer volledig hersteld zal zijn. Circa 45 procent van de hoteliers verwacht dat dit in 2011 zal zijn, en 33 procent dat dit pas in 2012 wordt bereikt. Voor 12 procent van de hoteliers geldt zelfs dat zij het herstel pas in 2013 of 2014 zien.

Voor 2009 verwacht de ondervraagde hotels dat de gemiddelde kamerbezetting verder zal dalen: van 68,1 procent tot 62,2 procent. Ook de gemiddelde kamerprijs zal in 2009 met 3,8 procent dalen tot 101 euro, waardoor de RevPAR met 12,5 procent daalt tot 63 euro. Voor 2010 wordt wel voorzichtig gehoopt op een herstel van de bezettingsgraad tot 65,7 procent, maar wordt rekening gehouden met een verdere daling van de kamerprijs tot 99 euro. De RevPAR zou dan wel licht stijgen tot 65 euro.