“Bewoners van de regio rondom Schiphol hebben te maken met de negatieve gevolgen van de luchthaven. Zij hebben overlast van vlieggeluid en maken zich zorgen over de effecten van luchtvaart op hun gezondheid, de natuur en het klimaat”, zo stelt het kabinet in een verklaring. “Het kabinet ziet het als opdracht om een evenwicht te vinden tussen het belang van een goede internationale luchthaven, het bijhorende goede vestigingsklimaat en het belang van een betere en gezondere leefomgeving.”

In een toelichting op het besluit zegt minister Harbers (Infrastructuur): “Ik wil zekerheid en perspectief bieden aan zowel de luchtvaartsector als aan omwonenden. Dit besluit vormt de basis voor een nieuw evenwicht. Het bevat helaas een moeilijke boodschap voor de luchtvaartsector die nog volop aan het herstellen is van de ingrijpende gevolgen van de coronapandemie. De komende periode gaan we het besluit over Schiphol verder uitwerken in samenspraak met omwonenden en alle betrokken stakeholders in de luchtvaart.’’

Luchtvaartsector woest
Luchtvaartmaatschappijen zijn woest over het besluit om Schiphol kleiner te maken. "Het lijkt er sterk op dat het kabinet bewust bezig is de luchtvaart de nek om te draaien en daarmee Nederland het lelijke eendje van Europa te maken", zegt voorzitter Marnix Fruitema van BARIN, de belangenvereniging van in Nederland actieve luchtvaartmaatschappijen.

In geen enkel land worden volgens Fruitema zulke maatregelen genomen als in Nederland. Hij somt op: "verdriedubbeling van de belasting op tickets, geluidsheffingen van honderden miljoenen, en cumulatieve verhoging van de havengelden van 37 procent over de komende drie jaar".

Het besluit om Schiphol gedwongen te verkleinen en de luchtvaartmaatschappijen te dwingen tot krimp is een enorme klap voor de luchtvaart, terwijl de sector volgens BARIN juist na twee "onmogelijke jaren" weer bezig is uit een diep dal te klimmen. Fruitema geeft aan ook verbaasd te zijn omdat het krimpplan nooit besproken zou zijn met de luchtvaartsector en volgens hem ook in strijd is met eerdere beleidskeuzes in Den Haag.

"De stikstofdepositie van circa 1 procent wordt nu als argument gebruikt om de luchtvaart te laten krimpen", weet hij. Maar door al die maatregelen van Den Haag ontstaat volgens hem een onvoorspelbaar en instabiel ondernemings- en vestigingsklimaat. "Het zal tevens vliegen onmogelijk maken voor hen die minder te besteden hebben", aldus de BARIN-voorzitter.

Volgens de Schiphol Group leiden de vandaag gepresenteerde plannen "tot grote onzekerheid, en veel blijft onduidelijk. We zien dat er grote risico’s worden genomen met de kwaliteit van het netwerk. Door terug te gaan naar het oude geluidsstelsel dreigt er een verschuiving van geluidsoverlast die niet goed is voor de omgeving."

Ook KLM heeft gereageerd en noemt het besluit "dramatisch". De luchtvaartmaatschappij vreest haar kleinste vliegtuigen, zoals de Embraers van Cityhopper, grotendeels weg te moeten doen door de inkrimping van Schiphol. Dat gaat ten koste van het netwerk. De uitgebreide reactie van de luchtvaartmaatschappij is hier te lezen.

“De ongecontroleerde krimp van Schiphol is desastreus”, reageert Reinier Castelein van vakbond De Unie. “Krimpen omdat omwonenden daar behoefte aan hebben is bovendien een omgekeerde discussie. De verstedelijking van de omgeving van Amsterdam in de afgelopen 100 jaar is in grote mate mogelijk gemaakt door de succesvolle luchthaven en KLM.”

“De fantastische infrastructuur en logistieke dienstverlening op hoog niveau trok veel economische activiteit aan waarbij natuurlijk ook de werknemers een huis nodig hadden. Het hang allemaal aan elkaar, van bloemenveiling tot Zuidas. Van de groei van de westelijke tuindorpen van Amsterdam tot de florerende congres- en hotelsector.”

Hij vervolgt: “Wat me zo enorm verbaast is dat er geen enkele luchtvaarttopman is die z’n mond open doet. Iedereen is bang het verkeerde te zeggen. De komende jaren herstelt de Europese luchtvaart zich onherroepelijk. Nederland krimpt de sector in. Maar de bijbehorende vervuiling zal ons land inwaaien terwijl de werknemers er allemaal uitvliegen.

Banenverlies
Als medewerkers van Schiphol en luchtvaartmaatschappijen door de gedwongen inkrimping hun baan verliezen, dan moet er volgens vakbond FNV een fonds komen om hen te helpen. Of er daadwerkelijk banenverlies zal zijn, is nog niet duidelijk. Schiphol blijft dit jaar namelijk ruim onder de 500.000 vliegbewegingen. Deels door de gevolgen van de coronacrisis en deels door de capaciteitsbeperking die deze zomer wordt ingevoerd vanwege het personeelstekort.

Milieuorganisaties zoals Greenpeace en Natuur & Milieu zijn blij met de keuze van het kabinet. Ze noemen het een "historisch besluit", maar zien het wel als een eerste stap. Volgens hen moet Schiphol in de toekomst nog veel verder inkrimpen om de klimaatdoelen te halen.

Lelystad Airport
Zoals uitgelekt, heeft het kabinet ook besloten dat een besluit over de opening van Lelystad Airport voor passagiersvluchten met twee jaar wordt uitgesteld. “Lelystad Airport moet een natuurvergunning hebben. En de laagvliegroutes moeten kunnen worden opgelost. Dit kost enige tijd. Het kabinet zal daarom niet eerder dan in de zomer van 2024 een besluit nemen over Lelystad Airport", zo luidt de verklaring. De Schiphol Group noemt dat "teleurstellend".