Dat bleek dinsdag in de Rechtbank Haarlem tijdens het kort geding van de internationale luchtvaart in twee zaken tegen de Staat en Schiphol. Volgens de rechter zijn er maar liefst 29 advocaten van alle partijen bij betrokken. "Waarschijnlijk goed voor het Guinness Book of Records”, zo zei hij met een kwinkslag.

Het juridische steekspel werd gevoerd op het scherpst van snede, zo bleek op zitting. Het ging vaak hard tegen hard, waarbij over en weer soms niet werd geaarzeld om grote woorden als misleiding, aanmatigend, oneerlijk, ongeloofwaardig en omzeilen van de wet in de mond te nemen.

Overigens was de milieubeweging ‘s ochtends luid en duidelijk aanwezig voor het gerechtsgebouw om te protesteren tegen de juridische pogingen van de luchtvaart om krimp tegen te houden. Actiegroepen, ook van omwonenden van de luchthaven, willen dat Schiphol nog veel verder gaat krimpen. Het zal echter al moeilijk genoeg worden om wettelijke toestemming te krijgen het aantal vluchten te laten zakken naar 460.000, de inzet van dit kort geding. Voor 440.000 vliegtuigbewegingen is nadrukkelijk akkoord van Brussel nodig.

Het grootste verwijt van de luchtvaart is dat de minister de Luchtvaartwet, de EU-geluidsverordening, de slotverordening, ICAO-standaards, internationale verdragen, ‘Open Skies’ met USA/Canada en de noodzakelijke, verplichte procedures, zoals een ‘balanced approach’, aan de laars lapt. En dat ook nog zonder gedegen consultatie van alle betrokkenen. De gehaaste minister zou onzorgvuldig handelen, waardoor er sprake kan zijn van onbehoorlijk bestuur. "Het gaat de minister blijkbaar puur om een radicale disproportionele krimp om de krimp, zonder een optimale belangenafweging”, aldus de advocaten.

De ‘experimenteerregeling’ vanaf november 2023 (strikt preferentieel baangebruik in combinatie met grenswaarden) is volgens KLM/IATA een vergezochte, onrechtmatige farce "alleen kunstmatig in het leven geroepen om de politieke doelen te bereiken, over de rug van de mondiale en Europese rechten van de luchtvaart.” 

Niet duidelijk onderbouwd
De landsadvocaat liet weten dat KLM en andere airlines niet duidelijk hebben onderbouwd hoe hun (financiële) belangen structureel zouden worden geschaad als Schiphol komende jaren terug zou gaan naar 460/440.000 vluchten. "Het is uiteraard een constante beleidsafweging van het Nederlandse kabinet om een nieuwe balans te vinden tussen economisch voordeel en leefbaarheid. De overlast voor de omgeving moet concreet afnemen.”

Ook beschuldigde de landsadvocaat de luchtvaartsector ervan om niet met harde cijfers helder te maken hoe de beloofde alternatieve maatregelen, zoals investeringen in stillere en schonere vliegtuigen, de hinderbeleving daadwerkelijk aanpakken. "De commercie staat voorop. Eisers verlangen om complexe afwegingen terzijde te schuiven ten gunste van hun commerciële belangen en ten koste van omwonenden.”

De Schiphol-advocaat zei alleen maar duidelijkheid en perspectief te willen voor iedereen, "maar dan zonder het ongewenste en onhoudbare anticiperende handhaven. We moeten ons daarbij houden aan de milieugrenzen. Het aantal vluchten is geen startpunt, maar een uitkomst. Er moet snel een nieuw Luchthavenverkeersbesluit komen als ijkpunt. Uiteindelijk moeten we allemaal weer met elkaar om de tafel. En als we het niet eens worden, zal de politiek besluiten moeten nemen conform de internationale regelgeving.”

Schiphol benadrukte nog eens een kwalitatief hoogwaardig verkeersknooppunt te willen blijven, "maar met minder hinder en minder uitstoot, betere bescherming van omwonenden en een sturingssysteem op milieugrenzen. De wereld verandert en de luchtvaart moet mee.”

Strijdbaar
De KLM-advocaten waren strijdbaar. "Mag Schiphol in haar capaciteitsdeclaratie voor komend winterseizoen een lagere capaciteit declareren om uitvoering te geven aan de experimenteerregeling van de minister, nog voordat die in werking is getreden? Nee! Ook mag de minister zonder balanced approach procedure de capaciteit van Schiphol niet plots substantieel beperken”, zo stelden ze vast. De door de minister genoemde datum van 1 november waarop de regeling moet ingaan is volgens de advocaten op niets gebaseerd. 

De KLM-raadslieden lieten in Haarlem trouwens doorschemeren dat de vereiste natuurvergunning voor Schiphol ‘binnenkort’ alsnog zal afkomen. "Eindelijk kan dan het Nieuw Normen- en Handhavingsstelsel NNHS voor 500.000 starts en landingen, dat al in 2016 door de Eerste en Tweede Kamer is aangenomen en al die tijd feitelijk van kracht is, formeel in de wet worden vastgelegd.” Het probleem is volgens hen alleen dat de minister die 500.000 niet meer ziet zitten. "Een draai van 180 graden naar 440.000 vluchten, die via allerlei kunstgrepen per se moet worden doorgedreven.”