Ze was te duur in gebruik vond men; reserveonderdelen moeilijk te krijgen, dus het hield op. Nog één keer mag de laatste elf haar motoren starten om op weg te gaan voor haar allerlaatste vlucht. Ze brengt zichzelf dan naar haar laatste halte, voor een verplichte euthanasie met orgaandonatie in het zand van de Amerikaanse woestijn. Negen anderen zijn haar voorgegaan.

Dat had ik achter me, toen ik tegen het hek leunend uitstaarde over de met vliegtuigresten bezaaide woestijnvlakte van het ‘logistieke’ vliegveld Victorville, niet al te ver van Los Angeles. Ik zag er tientallen vliegtuigen van diverse gerenommeerde luchtvaartmaatschappijen deels ontmanteld staan in een oorverdovende stilte. Het trof me als bizar; surrealistisch; de afstandelijke eenzaamheid van deze achtergelaten vliegtuigen.

Ineens zag ik ze; drie stuks bij elkaar; met het blauw nog op de flanken. Geen registratie of vrouwennamen meer, maar onmiskenbaar onze elfjes daar in de verte. Ontdaan van motoren, deuren en vrachtluiken trok hun aanzicht me van gevoelsleegte naar een gevoelig rouwproces. Afscheid genomen had ik al, maar dit was de stille begraafplaats waar ik nog een onverwachte blik kreeg op wat al niet meer was. Het vorige afscheid werd vreemd opengereten in deze droomachtige surrealiteit. Iets wat er niet meer hoorde te zijn doemde op in de vreemde omgeving van de woestijn, als een dode die langskomt in een droom. Wat er niet meer was, leefde hier een ontzield leven. De vliegtuigen waar ik altijd voorzichtig mee geweest ben; uit de problemen heb gehouden; zoveel mee heb beleefd; die zo enorm voor me hebben geleefd; stonden hier; deels ontdaan van beplating, roeren en flaps, met open deuren als vrij spel voor door wind opgestoven nietsontziend zand in een vreemde wereld. Nooit meer Bonaire, San Francisco, Dar es Salaam, passagiers, rondzoemend grondpersoneel, bemanningen. Geen beweging; leven meer vanaf deze plaats; geen vlucht meer mogelijk. Alleen maar karkassen van alles wat niet meer is, in stilte op weg naar niet meer, nooit meer bestaan. Een korte opdoeming van wat al weg is.

Het raakte me dieper dan het oorspronkelijke afscheid twee jaar geleden; dieper dan deze kist de afgelopen jaren zo af en toe op Schiphol nog te zien, dit gestorven opduiken uit een intens, levendig verleden.

Terug in Nederland staart de laatste elf, wachtend op Schiphol-Oost op haar galgenvlucht, me stilletjes aan. En net zo stil hoop ik niet op een dag aan het hek van deze luchthaven te staan waar de Midden-Oosten luchtvaartmaatschappijen over me heen zeilen, terwijl ik de laatste kist van de Nederlandse luchtvaart moet uitzwaaien, en gebleken zal zijn dat alles wat schoonheid bezat heeft moeten wijken onder de druk van de - te lage - prijs. Fokker, Martinair; alles zwicht en zucht onder zware druk van de vaak onmogelijke en gesubsidieerde concurrentie. Niet alleen in de luchtvaart maar ook daarbuiten. Als politiek en EU de blik en regelgeving naar buiten de grenzen zou leggen in plaats van onbenullig daarbinnen tekeer te gaan, zou de motor voor onze economie met z’n verworven waarden daarin, wat meer lucht krijgen en kunnen blijven draaien. Er is anders nog zoveel te verliezen. Ik zie niet uit naar zo’n woest-ijnde.

Paul Melkert
Verkeersvlieger