DEN HAAG - Kamervoorzitter Vera Bergkamp is aan het eind van het debat over de kabinetsval maandag teruggekomen op haar plan om op 27 juli te stemmen over welke onderwerpen controversieel worden. Op verzoek van veel partijen wordt dat uitgesteld tot na het zomerreces, dus tot september. Daarmee blijft het langer onduidelijk of de krimpplannen voor Schiphol controversieel worden verklaard.
Na de val van een kabinet, zoals vrijdag gebeurd is met Rutte IV, is het gebruikelijk dat politiek gevoelige onderwerpen controversieel worden verklaard. Dat betekent dat ze in de koelkast gezet worden, dus met rust worden gelaten, totdat er een nieuw kabinet is. Doorgaans ontsnappen alleen de onderwerpen daaraan waarvoor in bijna de hele Tweede Kamer steun is.
In dit geval zullen vrijwel zeker de steun aan Oekraïne, de afhandeling van de Toeslagenaffaire en het helpen van de aardbevingsslachtoffers in Groningen niet controversieel worden verklaard. Volgens de Kamer zijn die onderwerpen dusdanig belangrijk en urgent dat ze niet kunnen wachten. Welke onderwerpen dat nog meer worden, moet in september blijken.
Voorafgaand aan de stemming medio september gaan de verschillende Kamercommissies al bespreken welke onderwerpen controversieel moeten worden, waaronder de commissie waarin de luchtvaartwoordvoerders van de fracties zitten. Vervolgens worden al die onderwerpen bij elkaar geveegd op een lijst waarover de Tweede Kamer mag stemmen.
Waarschijnlijk zal dus al voor medio september duidelijk zijn of de Schiphol-krimp controversieel wordt. De verwachting is dat dit wel zal gebeuren, omdat dit een politiek gevoelig thema is waarover een nieuw kabinet mogelijk anders denkt. Na de val van het vorige kabinet, Rutte III, werd de opening van Lelystad Airport ook controversieel verklaard.
Uitstel
Bij controversieelverklaring zal de krimp minimaal een half jaar en waarschijnlijk zelfs langer moeten worden uitgesteld: in de luchtvaart worden de slots namelijk altijd per halfjaar (winter- en zomerseizoen) verdeeld en dat wordt een half jaar voor de start van het betreffende seizoen al voorbereid.
Bij een korte formatieperiode na de verkiezingen in november is de start van het winterseizoen 24-25 nog mogelijk (eind oktober 2024) om de krimp in te laten gaan, een half jaar later dan nu gepland. Bij een lange formatie wordt het eind maart 2025.
Ook afstel?
Of de krimp dan überhaupt nog doorgaat, zal afhangen van welk nieuw kabinet er dan zit: bij een overwegend links kabinet (met partijen als PvdA en GroenLinks) zullen de krimpplannen waarschijnlijk nog wat aangescherpt worden, terwijl er bij een rechts kabinet (met partijen als JA21 en PVV) een reële kans is dat de krimp wordt afgeblazen en Schiphol misschien wel weer mag groeien.
Daarmee wordt de uitslag van de Tweede Kamerverkiezingen, in november, heel belangrijk voor dit dossier. En ook wordt het de vraag wat de VVD gaat doen: blijft die partij de krimpplannen van hun eigen minister (Harbers) steunen, die wellicht mede onder druk van D66 en ChristenUnie tot stand zijn gekomen, of keren ze terug naar hun pro-luchtvaartkoers uit het verleden?
Hoewel de rechter vrijdag heeft geoordeeld dat de krimp naar 460.000 vluchten mag (als tussenstap naar 440.000), is het door de kabinetsval dus nog allesbehalve een gelopen race.
