Een vaak voorkomend ongeluk met bus, veerboot of trein, daarover hoor je na enkele dagen, soms enkele uren, al vaak niks meer. Op lezingen, die ik zo af en toe in het land houd, geef ik nog wel eens het volgende praktijkvoorbeeld, zoals dat op redactie wel wordt toegepast. "We delen het aantal doden door het aantal kilometers en dan beslissen we of we het wel in de krant zetten…"

Banaal, ongepast, schandalig? Je zou het al snel zeggen. Maar het is in de praktijk toch niet zo uitzonderlijk. Een ongeluk met meerdere doden op de hoek van de straat is rond de jaarwisseling vrijwel zeker nog een onderwerp, dat in de gesprekken wordt opgehaald. Maar die gezonken veerboot in Bangladesh of een ander ver land met 500 of een nog groter onbekend aantal doden is na een paar uur vergeten.

Het hemd is nader dan de rok…luidt de simpele verklaring. Toch is dat kennelijk niet het geval bij vliegtuigongelukken, zoals vlucht MH370 van Malaysia Airlines. Dagen- en in het laatste geval wekenlang vullen die rampen de kranten- en webpagina's en de tv-schermen. In geen land is dat anders dan in Nederland.

Speculaties, vaak vermengd met nog maar weinig bekende feiten volgen elkaar in rap tempo op. De richtlijnen van de woordvoerders, door mijn vroegere collega Kees Hundepool doeltreffend 'woordsnoerders' genoemd, om helemaal niets te zeggen, halen maar weinig uit.

De deskundigen naar het voorbeeld van de kolderieke Oost-Europa deskundige Dr. Clavan, een typetje van Koot & Bie, komen uit alle hoeken en gaten op incidenten en angstgevoelens af. Zo suggereerde de oud-bevelhebber van de Koninklijke Luchtmacht, luitenant-generaal b.d. Dick Berlijn al snel na de mysterieuze vermissing van de Boeing 777, dat het toestel mogelijkerwijs de NSS-top in Den Haag wel eens tot doel zou kunnen hebben.

Waar of niet waar, realistisch of gezwets, een schitterend plot voor een spannende speelfilm is het in elk geval wel…. Misschien zelfs wel met in de hoofdrol de 'good looking guy' Dick Berlin als F-16 piloot, die ons dan van een echte ramp weet te redden. Was dat waarvan de altijd zeer gerespecteerde luchtmachtbevelhebber altijd al droomde…?

Nee, dan deed Benno Baksteen, oud KLM-gezagvoerder, het beter. Hij debiteerde met verantwoordelijkheidsgevoel en kennis van zaken geen mogelijke scenario's voor de mysterieuze verdwijning. Hij legde uit hoe systemen in de luchtvaart werken. En dat voegt wat toe!

De deskundige uit willen hangen, het rondtoeteren van nog onbewezen theorieën door deskundigen is altijd riskant. Geldt trouwens ook voor deze - mijn eigen - column. Wie doet me wat, is dan al gauw de verleiding, achter de tekstverwerker. Onterecht! In geval van een vlieg- of andere ramp met slachtoffers, veel verdriet en ellende is dat toch anders. Het wordt vaak speculeren, vaak ook inspelend op angst, voyeurisme of sensatiezucht.

Het aan niemand verantwoording hoeven af te leggen, nooit echt te worden afgerekend op miskleunen, maakt opdraven met een al dan niet juist oordeel voor de dr. Clavans van deze tijd wel erg verleidelijk. Zo ook voor de voormalig luchtmachtgeneraal, die trouwens tegenwoordig als specialist in de bestrijding van cybercrime te boek staat. Optreden in die rol zou zijn nu aangemeten deskundigheid in één klap van tafel kunnen vegen.

Trouwens, is het niet opgevallen, dat vooral generaals, maar ook politiechefs, en andere hoge "omes", die bij misstappen maar zo uit hun rang kunnen worden gezet, pas na hun aftreden weten hoe het allemaal precies zit? Het eigen hemd van dr. Clavan is dus ook nader dan de rok.

Arnold Burlage
[email protected]