Als u dit leest is de Nederlandse staat inmiddels eigenaar van 14 procent van de aandelen in de holding van Air France-KLM. In het diepste geheim aangekocht. In parten van 4 procent per transactie. Om meldingsplicht in Frankrijk te ontlopen. Anders zouden de Fransen erachter kunnen komen. Kosten voor onze schatkist: 744 miljoen euro. Resultaat: direct een waardedaling van 11 procent op de beurs en nog steeds een marginale invloed op het beleid van de onderneming.
Daarmee is Nederland op kousenvoeten toegetreden tot een spel wat zij niet beheerst en ook niet zal winnen. Het opschalen van een deelneming door de staat in een private onderneming is typisch Frans machtsdenken. Het is niet onze cultuur en we moeten het niet willen. Nederland als klein land, een handelsnatie, moet het hebben van samenwerken en een open economie voorstaan, met eerlijke geliberaliseerde marktwerking.
Waarom dan toch dit atavistische handelen? Volgens onze minister van Financiën, Wopke Hoekstra, was deze ‘Netherlands first’-acquisitie nodig “om het Nederlandse publieke belang beter te borgen”. De positie van Schiphol en KLM zijn van groot belang voor de Nederlandse economie en de werkgelegenheid. Voorkomen moet worden dat Schiphol gaat 'afglijden' doordat Air France KLM-vluchten gaat 'overplaatsen’ naar Parijs, volgens Hoekstra. Kennelijk is dus de onderneming KLM het Nederlandse publieke belang. Een nogal schrale definitie van het publieke belang. Het als overheid actief beschermen van één specifieke maatschappij maakt een open discussie daarover niet meer mogelijk.
Maar in het 'Schiphol-afglijden' verhaal zit ook tevens de denkfout. Indien Air France-KLM vluchten vanaf Schiphol zou gaan stoppen en deze overhevelen naar Charles de Gaulle (wat mij zou verbazen, want de onderneming gaat niet in haar eigen vlees snijden), dan is de markt op Schiphol nog steeds daar. Het zal dan direct worden ingevuld door een andere partij(en). De Nederlandse overheid zou zich niet moeten bemoeien met welke kleur de luchtvaartmaatschappij heeft op Schiphol. Het komt neer op omgekeerd redeneren. Niet de luchtvaartmaatschappij of de luchthaven bepaalt de markt, maar de (hub)faciliteiten op Schiphol (voldoende capaciteit), geografische ligging en de sociale economische ontwikkelingen bepalen de vraag naar luchtvervoer.
Ik zag op het nieuws een boze Macron. Het Nederlandse handelen wordt daar gezien als wantrouwen, en heeft blaren getrokken. Hoekstra moest zich vrijdagmorgen om 8 uur melden in Parijs bij de Franse minister van Economische zaken. Het kan nog spannend worden. Een Franse boycot op Goudse kaas hangt boven de markt. Een importheffing mag nu eenmaal niet binnen de interne EU-markt.
Jochem Croon
Luchtvaartjurist en specialist voor de luchtvaartsector
[email protected]
Jochem Croon is onafhankelijk luchtvaartjurist en adviseur voor de luchtvaart. De columns schrijft hij zonder last en op eigen titel. Onder zijn cliënten bevinden zich zowel traditionele maatschappijen als leisure en low cost maatschappijen.
