Het is Pieter Elbers menens met de KLM. De komende vijf jaar moet 700 miljoen euro bespaard worden, liet hij als eerste de medewerkers chique weten. De vakbondsvertegenwoordigers vernamen dat nieuws via radio en tv en de kranten. Foutje? Misschien, maar het lijkt meer doelbewust.

Koos de nieuwe CEO eerst met zijn tweede man, verkeersvlieger René de Groot, al voor iemand van de werkvloer, de medewerkers blijken hem nu als prioriteit heiliger dan de vakbonden, waarmee overigens achter de schermen merendeels nog moet worden gebouwd aan een constructieve relatie, anders dan waarop Camiel als "mister no show" kon bogen. De relatie met de belangrijkste machtsfactor in luchtvaartland, de pilotenvakbond, lijkt daarentegen goed.

Hoe dan ook, het mes gaat erin bij de KLM. Het moet sneller, efficiënter en goedkoper, luidde de boodschap aan de medewerkers. En eerlijk is eerlijk, ondanks dat vervelende nieuws (of was het juist eindelijk goed nieuws?) waren de reacties uit de blauwe familie positief. Er gebeurt nu tenminste eindelijk iets na enkele jaren van onzekerheid, roeptoeteren en…zwijgen, luidde de veel gehoorde reactie onder het personeel.

Nu komt het aan op constructief overleg met de vakbonden. Nu kan de kracht van het poldermodel weer eens worden bewezen. Geen stakingen zoals bij moedermaatschappij Air France, waar een visie nog steeds node wordt gemist. Maar een gezamenlijke koers op weg naar KLM 100 jaar. Over het bereken van die mijlpaal bestaat bij menig analist overigens serieuze twijfel.

Hoe serieus de zaak is bleek ook uit de woorden van Pieter Elbers in een conference call met geselecteerde journalisten. "We moeten alle zeilen bijzetten in de huidige marktomstandigheden", rapporteerde het Financieele Dagblad, evenals dat "staffuncties worden geïntegreerd met die van zustermaatschappij Air France in Parijs."

Nu bestaan ook wel aanwijzingen dat KLM en Air France op weg zijn naar een nog verdergaande integratie. Het meest genoemde model is twee operating carriers onder één paraplu. De sluiting van een onderhoudshangar op Schiphol Oost "wegens overcapaciteit" is zo’n aanwijzing voor mogelijke verhuizing van activiteiten naar Frankrijk.

De zorgen bij de vakbonden en hier en daar een scheurtje in oprechte nationale gevoelens zijn dan ook misschien wel terecht. Uiteindelijk gaat de "harde reset" van de KLM zeker enige duizenden arbeidsplaatsen kosten.

Het is opmerkelijk dat de machtige vakbond van de verkeersvliegers tot nu toe terughoudend is met reacties. Voor de werkgelegenheid valt in de pilotenwereld ook het minst te vrezen. Gevlogen zal er vast niet minder worden. Voor het cabinepersoneel is inmiddels een personeelsstop aangekondigd, waarmee de basis is gelegd voor hogere productiviteit - dus harder werken en minder luxe werk- en rusttijden - die nog steeds wel erg ruim bemeten zijn.

De FNV toeterde onmiddellijk een woedende reactie de wereld in over de ingreep bij het cabinepersoneel. De vakbond vindt dat Elbers hiermee de CAO-onderhandelingen saboteert. Maar zijn reactie lag voor de hand: 'Het zou raar zijn als we met de bestaande mensen efficiënter moeten werken en dat we aan de andere kant personeel aannemen”.

De bal ligt op de helft van de vakbonden zodra de maatregelen die moeten worden genomen binnenkort meer in detail bekend worden. Dan gaat het om constructief meedenken. VNV-president Steven Verhagen schreef in een bulletin het volgende:

"De VNV zal haar verantwoordelijkheid nemen en is bereid om met de vliegers in het bedrijf te investeren, maar wil daartoe eerst de gedetailleerde plannen en projecties inzien. Pas aan de hand daarvan kan de inschatting gemaakt worden welke ingrepen het meest effectief en zinvol zijn. De VNV wil zien dat niet alleen geschaafd wordt aan de arbeidsvoorwaarden maar dat er een fundamentele wijziging van koers en manier van werken wordt ingezet met als doel het bedrijf als geheel productiever en efficiënter te maken en daarmee winstgevender."

Tot slot nog enkele wijze woorden van de VNV-president: "Zonder goede voorbereiding van beide kanten heeft het voeren van overleg geen zin."

Kijk, dat is in elk geval de basis voor constructief polderen in plaats van ketelmuziek met woorden als sabotage en angstmakerij onder het personeel. KLM-directie en -vakbonden hebben samen de toekomst van de KLM in handen. De grote vraag is nu of de nieuwe topman Pieter Elbers met zijn A-team er precies zo over denkt of dat door de partijen de keiharde confrontatie gezocht zal worden...

Arnold Burlage
[email protected]